Inleiding
Een continue instroom van bronmateriaal is één van de basisvereisten voor designers die willen werken aan het upcyclen van post-consumer textielreststromen. Ze moeten immers de garantie hebben dat hun productie niet stilvalt door een tekort aan materiaal. Nochtans is het bronmateriaal meestal niet kant en klaar te vinden, maar moet gericht uit de grote stroom textielafval geselecteerd worden.
Voor deze uitdaging werkten we samen met Kringwinkels en sorteercentra. Zij sorteren tot nu toe naar tweedehands verkoop of minderwaardige reststromen. Kleding die terecht komt in de minderwaardige reststromen is vaak nog bruikbaar voor upcycling en recycling. Het sorteren van deze reststromen biedt nieuwe uitdagingen en mogelijkheden voor zowel sorteercentra als designers.
Dit onderzoek werd voor de Kringwinkels een investering in een toekomstige oplossing voor het groter wordend probleem van de groeiende afvalberg.
Lessons learned
Wat we leerden tijdens dit proces en graag delen voor toekomstige designers:
Hoe vind je een lokale en duurzame sorteer partner voor het sorteren van bronmateriaal met de juiste kwaliteit?
- Ecoso werd met zijn acht Kringwinkels in de regio van Mechelen partner van TOP-atelier. Zij beschikken over het nodige bronmateriaal en werken graag mee aan meer circulariteit.
- Kijk onder ‘extra tips’ voor enkele suggesties in jouw zoektocht.
Wat moet er veranderen in de werking, organisatie en planning van het sorteringsysteem om de instroom van bronmateriaal vraaggericht en volgens specifieke criteria te sorteren?
- Ga voor een open communicatie met jouw sorteerpartner en pols naar hun circulair engagement. Zijn zij bereid om de werking van hun team en het centrum af te stemmen op een circulaire toekomst? Zijn ze bereid om nieuwe sorteertechnieken uit te testen?
- Formuleer de sorteercriteria zeer duidelijk
- Pas de sorteercriteria aan aan het aanbod
- Ga als designer ook zelf (fijn)sorteren om de werking van je sorteer partner beter te begrijpen
- We werkten aan de basis voor een structureel sorteersysteem waarbij de sorteercriteria aan de hand van kleurkaarten worden gedefinieerd. Dit is een duidelijke en overzichtelijke instructiefiche voor de werknemers die de voorsortering gaan uitvoeren.
- Er zijn nog andere structurele oplossingen nodig voor de inzameling en sortering van het bronmateriaal, ook op het vlak van technologie, opleiding en begeleiding van het personeel.
Wat is het verschil tussen voorsorteren & fijnsorteren?
Voorsorteren = eerste sortering van bulk bronmateriaal in algemene categorieën: vuil of niet vuil / soort kledingstuk (jas, broek, hemd,…)
Fijnsorteren = gerichte sortering vanuit voorgesorteerde categorieën i.f.v. toekomstige toepassing:
Voorbeeld: herenhemden sorteren op kleur, samenstelling van het materiaal, vorm , …
Hoe belangrijk is het sorteren als voorbereiding op de disassembly en het snijproces?
- Als voorbereiding op het productieproces is een fijnsortering noodzakelijk.
- Een zuiver gesorteerde selectie aan bronmateriaal laat toe om vlot te werken in de daarop volgende productiestappen.
- Sorteren op kleur laat toe om een homogeen beeld te scheppen en om benodigdheden zoals garens, knopen, ritsen enz. vlot uit te zoeken en te gaan combineren.
- Sorteren op vorm en grootte laat toe om het snijproces te stroomlijnen: hoe meer stukken een gelijkaardige vorm hebben hoe vlotter patroondelen geplaatst en gesneden kunnen worden.
- Sorteren op materiaal laat toe om een homogeen beeld te scheppen en om het bronmateriaal in materiaalgroepen te verwerken.
- Taakgericht sorteren kan om eventuele ongewenste labels, knopen en andere benodigdheden doelgericht te verwijderen.
Welke technische aanpassingen moeten er uitgevoerd worden om beter te gaan sorteren?
- De nodige infrastructuur met voldoende ruimte:
- direct daglicht, daglicht verlichting*
- ergonomische gladde sorteertafels
- voldoende kledingrekken en kleerhangers
- voldoende bakken
- een geautomatiseerd logistiek sorteersysteem
*goede verlichting is een must om alle vlekken, gaten en andere fouten tijdens het sorteerproces zo veel mogelijk uit te filteren.
Identificatielabels om gesorteerde stuks handig te stockeren.
Welke extra ondersteuning is er nodig om een geslaagde tewerkstelling te garanderen? Welke competenties zijn er nodig bij de medewerkers? en hoe kunnen we ze aanleren?
- Er zijn nog steeds structurele oplossingen nodig voor de inzameling en sortering van het bronmateriaal, ook op het vlak van opleiding en begeleiding van het personeel.
- Verschillende centra sorteren op verschillende manieren met andere technische ondersteuning en andere competenties bij het personeel. Kies je sorteerpartner ook in functie van zijn prioriteiten en specialisatie tov jouw product.
- Veel upcycling- en recyclingprojecten hebben nood aan gelijklopende sortering en fijnsortering. Sorteercentra kunnen daarop afstemmen om in de toekomst meer textielafval in de kringloop te houden.
- Sorteercentra zijn bereid om selectieve fijnsortering op kleine schaal te testen, maar beschikken vaak niet over de middelen en ruimte om personeel daarvoor op te leiden. Extra middelen aan de basis van het circulaire proces zouden hier veel mogelijkheden openen voor de toekomst.
Kijk ook hier naar extra weetjes, tips, contacten.
In beeld
Sorteren voor o.a. La GadoueLa Gadoue, Studio AMA en Paule Josephe.
Lees ook de blog ‘Bezoek sorteercentrum Ecoso’
TOP-atelier deelt deze tips om designers steun te bieden in hun stappen richting een rendabel businessmodel. En omdat het wil aantonen dat het opschaalbaar en marktvriendelijk kan zijn om in België hoogwaardige producten te maken van textielreststromen.
TOP-atelier streeft er naar om de opgedane kennis verder uit te diepen door extra onderzoek te voeren. Nieuwe inzichten, uitdagingen en lessons learned, zullen dan ook hier toegevoegd worden.
